Szlakiem krzyży pokutnych... Powiat Żarski

Koło / Kohlo (gm. Brody) - krzyż typu lekko maltańskiego z granitu, o wymiarach: 155 x 20 x 17 cm. Znajduje się na tyłach ogrodu domu nr 33, przy ścieżce północnej prowadzącej do kościoła, ogrodzony drewnianym płotkiem. Posiada wyryty z obu stron narzędzie zbrodni w postaci wypukłego miecza o wymiarach: długość 85 cm, szerokość uchwytu 20 cm.

Według legendy dwaj rabusie pokłócili się przy podziale łupów i nawzajem się pozabijali. Inna z legend mówi, że zabiło się tu nawzajem dwóch czeladników. Z kolei trzecia wersja głosi, że w Kole miała miejsce jakaś bitwa. GPS N 51° 50' 21 E 14° 46' 54.

Raszyn / Räschen (gm. Lubsko) - krzyż typu łacińskiego, z granitu, o wymiarach: 111 x 64 x 23 cm. Znajduje się w lesie w połowie drogi Lubsko-Osiek ( na północ 55m) w dziale leśnym 261 przy pieszym szlaku czerwonym. Jest mocno przechylony (na południe) w jamie leśnej. Być może szukano pod nim skarbów. Krzyż ten znaczył starą granicę brandenbursko-saksońską. GPS N 51° 48' 43 E 14° 57' 20.

Lubsko / Sommerfeld - krzyż typu łacińskiego, z granitu o wymiarach: 110 x 78 x 21 cm, w murze przykościelnym ( w lewym rogu) na wysokości ok. 40 cm od poziomu gruntu, przy ul. XX-lecia 6. Własność kościoła parafialnego p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Krzyż posiada pęknięcia w sześciu miejscach, brak górnej części trzonu poniżej ramion. Prawe ramię o 15 cm krótsze od lewego. Trzon główny o szerokości 52 cm u dołu i 34 cm w górnej części. Krzyż ten pochodzi ze Strzegowa koło Gubina. Odnaleziony został przez Andrzeja Scheera ze Świdnicy. Zdobił grób francuskiego oficera, który jak głosi legenda został zastrzelony wraz z dwoma innymi oficerami armii napoleońskiej w 1813 r. GPS N 51° 47' 06 E 14° 58' 08.

Jasień / Gassen - krzyż z piaskowca o wymiarach: 37 x 35 x 8 cm, umieszczony przy cokole elewacji południowo-wschodniej kościoła parafialnego (naroże prezbiterium) p. w. Matki Bożej Różańcowej. Ramiona i głowa mocno zaokrąglone tworzą formę koniczynkowego zwieńczenia. Posiada słabo czytelną inskrypcję: EIN COSAK BEGRABEN 1813. Wykonany został z połówki kamienia młyńskiego. Uważany jest za najmniejszy kamienny krzyż pokutny w Polsce.

Podanie wiąże ten krzyż z pewnym kozakiem, który podczas przemarszu przez Jasień jednego z rosyjskich oddziałów w pościgu za rozbitą armią Napoleona - zachorował. Został w dworskim folwarku. Wkrótce wyzdrowiał, będąc miłośnikiem alkoholu, pił na umór. Nadto handlował wódką przed kościołem. Skargi mieszczan u dowódcy rosyjskiego doprowadziły do tego, że oficer obił kozaka kijem i żołnierz zmarł. Zwłoki pogrzebano na miejscu zdarzenia. Miejsce to zaznaczono kamienny krzyżem z inskrypcją. GPS N 51° 45' 04 E 15° 00' 44.

Roztoki / Rodstock (gm. Jasień) - krzyż łaciński, ze zlepieńca, o wymiarach: 90 x 60 x 19 cm, wolnostojący, przy głównym placu wiejskim przy południowo-wschodniej elewacji domu nr 23 ( właściciel Zygmunt Gurbin). W główce niewielkie wgłębienie na świecę. Po wojnie zapomniany leżał pod murem w/w. posesji. W 1980 r. na nowo odkryty i ustawiony w tym samym miejscu. Długość przed wkopaniem 131 cm.

Jedna z legend mówi, że krzyż ten to pokuta chłopaka z Biedrzychowic, za zabicie roztockiej dziewczyny, która odrzuciła jego zaloty. Inne podanie, spopularyzowane w 1921 r. w zbiorze legend łużyckich, odnosi się do śmierci francuskiego oficera z winy mieszkańców wsi. Zdarzyło się to w 1810 roku. Pewien oddział francuski zatrzymał się na kwaterze w Roztokach u sołtysa. Dowódca Francuzów dręczył gospodarzy, a wieś musiała dostarczać żołnierzy w myśl zobowiązań sojuszniczych między Francją a Saksonią. Syn sołtysa-Konrad (wykonując upokarzające usługi u dowódcy) nie mógł tego wszystkiego znieść. Złość jego przebrała miarkę, kiedy pułkownik zapałał pożądliwością do Luizy (córki młynarza)-dziewczyny Konrada. Roznosząc zawiadomienia o rekrutacji, wspólnie z przyjaciółmi zaplanował zasadzkę na okrutnego oficera. Luiza była ważną częścią tego planu. Pewnego dnia odwiedziła dom sołtysa, by odebrać maść dla chorej matki. W powrotnej wędrówce towarzyszył jej Konrad, zauważając, że pułkownika nie ma w domu. Zaraz po wyjściu młodzi w cieniu muru zamienili się ubraniami. Ona pod spódnicą i chustą miała ubiór wiejskiego parobka i teraz założyła kurtkę Konrada. On przebrał się za dziewczynę. Przy drodze do młyna pożegnali się czule. Luiza jako Konrad zawróciła do wsi, podczas gdy Konrad w jej przebraniu ruszył w stronę młyna. Gdy pułkownik, który krył się za wielką lipą zauważył, że domniemany chłopak wraca do domu, pośpieszył za dziewczyną. Gdy zbliżył się do niej, silne dłonie ścisnęły go za gardło. To koledzy Konrada wypadli z zasadzki. Ciało oficera wrzucili do głębokiego dołu, pozorując wypadek. Następnego dnia patrol znalazł martwego dowódcę. Nikt z przesłuchiwanych nie wydał sprawców. Zaprzestano śledztwa, a na wieś nałożono ogromna karę pieniężną. GPS N 51° 45' 05 E 15° 04' 54.

Lubanice / Laubnitz (gm. Żary) - dwa krzyże łacińskie, z piaskowca ok. 1 m wysokości, szczytowe (wtórnie użyte). Wmurowane w zachodni i wschodni szczyt kościoła filialnego p. w. Matki Bożej Różańcowej ( z XIII w.). Dolna część krzyży posiada formę trójkątną, aby łatwiej i pewniej tkwiła w szczycie budowli.

Legenda mówi o człowieku, który za młodu popełnił zbrodnię, za co pokutował w życiu śmiercią wszystkich jedenaściorga dzieci. Postanowił wybudować kościół z dwoma krzyżami, po czym urodziło mu się dwunaste dziecko, które żyło długo i cieszyło się zdrowiem. GPS N 51° 41' 48 E 15° 05' 59.

Szubienica w Trzebielu- znajduje się na wzgórzu, na wschód od drogi do Tuplic, ok. 1,2 km na północ od Urzędu Gminy. Wewnątrz szubienicy rośnie stara lipa, rozsadzająca zrujnowaną konstrukcję, która stanowi mur kamienno-ceglany, o grubości 80 cm, średnicy wewnętrznej ok. 3 m i zewnętrznej ok. 4,6 m. Maksymalna wysokość murów ok. 2,5 metra. Jest jedna z pięciu istniejących na Śląsku ( w Lipie, Ścięgnach, Wojcieszowie i Złotnikach Lubańskich). O szubienicy opowiada legenda: „Pewna kobieta miała niemoralnego brata, który ją oszukał na wiele talarów i którego obwiniła o podpalenie. Dlatego oskarżyła go do sądu miejskiego w Trzebielu i żądała dla niego kary śmierci. Rajcy trzebielscy nie zgodzili się na to, gdyż czasy wieszania na szubienicy już dawno minęły. Ponieważ jej życzenie nie zostało spełnione, to poleciła na wieczną pamięć uszkodzony mur szubienicy naprawić i posadzić w środku lipę”.

Warto zobaczyć/Atrakcje turystyczne:

Szubienica w Trzebielu

Kapliczka pokutna w Żarach/Kunicach

Park Mużakowski w Łęknicy/Bad Muskau

Stare Miasto w Żarach

„Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry” - Projekt współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia 2007 – 2013, Fundusz Małych Projektów i projekty Sieciowe Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr” oraz budżetu państwa”

„Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość” / „Grenzen überwinden durch gemeinsame Investition in die Zukunft”