Szlakiem krzyży pokutnych... Powiat Żagański

Chotków / Hertwigswaldau (gm. Brzeźnica) - krzyż łaciński, wmurowany we wschodni szczyt kościoła (od prezbiterium) parafialnego p. w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z XIII w., ok. 1 m wysokości, z granitu. GPS N 51° 42' 2706 E 15° 28' 45.

Stara Kopernia / Küpper bei Sagan (gm. Żagań) – krzyż łaciński, ze zlepieńca o wymiarach: 112 x 75 x 25 cm, znajduje się poniżej wzniesienia z kościołem filialnym p. w. Św. Jadwigi z XVI w., między szkołą a sklepem, na rozwidleniu dróg polnych. Krzyż ten posiada widoczny ślad scementowania prawego ramienia ( ciemna pręga pionowa). GPS N 51° 38' 07 E 15° 25' 04.

Stara Kopernia / Küpper bei Sagan (gm. Żagań) – krzyż łaciński, ze zlepieńca, o wymiarach: 60 x 76 x 26 cm, w pobliżu domu nr 53 przy starej drodze do Nieradza (po jej lewej stronie). Wcześniej złamany przez żołnierzy radzieckich. W wyniku protestu mieszkańca krzyż został przeniesiony i pozostawiony w poprzednim miejscu, bez dolnej części. W 2002 r. ponownie złamany podczas kładzenia kanalizacji. Do 2005 r. przeleżał w gospodarstwie Zygmunta Chamarczuka. Zniszczenie dolnej części trzonu spowodowało, że jego wysokość się zmniejszyła. Jest on postawiony na podmurówce, na dwóch prętach zbrojeniowych, po drugiej stronie drogi (8m), w odniesieniu do poprzedniej lokalizacji. GPS N 51° 37' 55 E 15° 26' 06.

Stary Żagań / Altkirch/ (gm. Żagań) – / cztery krzyże łacińskie, ze zlepieńca, w murze przykościelnym, po prawej stronie od wejścia do kościoła filialnego p. w. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski z XII wieku.

Pierwszy od lewej ( z grupy czterech krzyży) o wymiarach: 80 x 53 x ? cm; drugi od lewej o wymiarach: 75 x 52 x ? cm, w odległości 170 cm od krzyża pierwszego; trzeci od lewej o wymiarach: 70 x 57 x ? cm, w odległości 136 cm od krzyża drugiego; czwarty od lewej o wymiarach: 56 x 58 x ? cm, w odległości 165 cm, od krzyża trzeciego.

Wszystkie cztery krzyże ustawione są równo z poziomem gruntu, dobrze widoczne w murze z otoczakami. GPS N 51° 38' 59 E 15° 18' 59.

Dzietrzychowice / Dittersbach (gm. Żagań) – krzyż łaciński ze zlepieńca, o wymiarach: 103 x 63 x 25 cm. Znajduje się na zewnętrznym licu muru cmentarnego, po prawej stronie (2m) od południowego wejścia na teren przykościelny (kościół p. w. Jana Chrzciciela). Podanie ludowe głosi, iż jest to pomnik dla tzw. „młócącego sołtysa” Wittiga, który rządził surowo i grubiańsko. Dlatego też mieszkańcy nie życzyli sobie tego pomnika na cmentarzu przykościelnym i umieścili go przed cmentarzem. GPS N 51° 39' 50 E 15° 21' 19.

Żagań / Sagan - Krzyż znajduje się w murze, przy wejściu do kościoła pw. NMP

(tzw. kościoła na górce), od strony centrum miasta. Wymiary 98x46 cm x ?. GPS N 51° 37' 06 E 15° 18' 30

Lutynka / Leuthen (gm. Wymiarki) – dwa krzyże łacińskie, wolnostojące na skarpie, przy murze cmentarza przykościelnego, na prawo (N) od bramy. Lewy o wymiarach: 115 x 74 x 26 cm, prawy: 103 x 52 x 26 cm, pęknięty na 80 cm od góry. Z tylu wyryta data 1418 r. Uważany za najstarszy krzyż pokutny w Lubuskiem. Istnieje pisany przekaz, że w 1418 r. niejaki Nickel Falkenhayn, zwany Trappe zamordował dwóch miejscowych wieśniaków. Istnieje też podanie, które mówi, że w miejscu tym zginęło dwóch „wolno urodzonych” rycerzy. GPS N 51° 32' 27 E 15° 03' 42.

Witoszyn Dolny / Nieder Hartmannsdorf (gm. Wymiarki) – krzyż łaciński, z piaskowca, wmurowany w przyporę muru cmentarza przykościelnego (SE), od strony głównej szosy, o wymiarach: 128 x 49 x ? cm. Swoim kształtem przypomina strzałę z grotem. Nad nim kamienna tablica wystawiona przez hrabiego Hatzfelda w 1908 r., z inskrypcją w języku niemieckim. Dotyczy ona historii tego krzyża. „Tu przewrócił się z koniem, w lipcu 1472 r., książę Hans II z Żagania, w czasie przejażdżki konnej do Przewozu, gdy jego uwięziony brat książę Baltazar umierał śmiercią głodową w wieży w Przewozie”. GPS N 51° 31' 13 E 15° 06' 36.

Nowoszów / Neuhaus (gm. Żagań) – krzyż łaciński, z piaskowca, o wymiarach: 130 x 44 x 26 cm. Znajduje się na działce leśnej 58a, przy drodze nieistniejącego już Nowoszowa do Ławszowej, kilkaset metrów od granicy woj. dolnośląskiego, na terenie poligonu wojskowego Świętoszów, ok. 3,2 km od autostrady (S) Olszyna – Wrocław. Po pożarze lasu (1974 r.) przez kilka lat leżał wśród zgliszczy. Podczas prac rekultywacyjnych został uszkodzony przez pług leśny, stąd brak dwóch ramion. Na przecięciu ramion krzyża znajduje się trójwierszowy napis: SW

1768

16. Novbr.

Legenda głosi, że 16 listopada 1768 r. znalazł tu śmierć niejaki Samuel Weise lub Wenzel. Inna z legend mówi, że pewien czarownik chciał w tym miejscu zwołać wszystkie żmije z całej puszczy i zaczarować je, lecz popełnił jakiś błąd w sztuce i te go zagryzły. GPS N 51° 25' 42 E 15° 19' 13.

Rudawica / Eisenberg (gm. Żagań) – krzyż łaciński, z czerwonego granitu, o wymiarach: 107 x 72 x ? cm, liczne w nim przebarwienia (czarny biotyt). Prawdopodobnie widać stronę tylną krzyża (wystaje lekko 2 cm na, zewnątrz), czyli jest on odwrócony. Wmurowany jest od zewnątrz w południową ścianę ( za prezbiterium) kościoła p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Podanie głosi, że krzyż ustawiono po zamordowaniu miejscowego proboszcza, w czasach wojen szwedzkich. GPS N 51° 32' 17 E 15° 23' 34.

Szprotawa (Puszczyków) / Kleinküpper – krzyż koniczynkowy, ze zlepieńca, porowaty o wymiarach: 83 x 67 x 32 cm. Znajduje się w południowo wschodniej części miasta ( w dzielnicy Puszczyków) koło domu nr 4 (d. karczma), na rogu ulic: Kraszewskiego i Kościelnej. Podstawa trzonu krzyża aż do ramion o barwie ciemnej, co świadczy o tym, że przez dłuższy czas o tę wysokość był krótszy (był głębiej wkopany). Widoczny na nim słaby zarys miecza ( lub sztyletu). GPS N 51° 33' 03 E 15° 32' 575.

Szprotawa/Lubiechów / Liebichau (gm. Małomice) – części krzyża odnalezione przez Towarzystwo Bory Dolnośląskie i Muzeum Ziemi Szprotawskiej w marcu 2011 r. W 1742 roku krzyż został wtórnie użyty jako znak graniczny pomiędzy powiatami szprotawskim a bolesławieckim, czego dowodzą wyryte na nim inskrypcje. Pierwotnie stał głęboko w Borach Dolnośląskich, a kiedy ponad 100 lat temu tworzono poligon w okolicach Świętoszowa, przeniesiono go do Lubiechowa. Obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi Szprotawskiej (opracowanie historii krzyża Maciej Boryna). GPS N 51° 33' 50 E 15° 32' 08.

Niegosławice / Waltersdorf - krzyż łaciński, z piaskowca, wolnostojący, o wymiarach 72 x 50 x 22 cm. Znajduje się przy drodze głównej wsi (W-E), wejście przez posesję nr 25, na prawo od głównej (wschodniej) bramy wejściowej na cmentarz przykościelny (kościół parafialny p. w. Św. Anny) przy zewnętrznym murze. Widoczny ślad scementowania trzonu poniżej ramion oraz dwie głębokie pionowe linie. W latach 1975-1980 leżał przewrócony. GPS N 51° 35' 12 E 15° 42' 42.

Długie / Langheinersdorf - Krzyż maltański o wymiarach 50 x 50 cm znajduje się po wewnętrznej stronie muru okalającego ruiny XIII w. kościoła pw. św. Jakuba. Po prawej stronie od wejścia przez kamienną bramę. Na jego powierzchni doskonale widoczne są dołki pokutne. GPS N 51° 65' 12 E 15° 66' 35.

Warto zobaczyć/Atrakcje turystyczne:

Zabytki Miasta Żagań

Ratusz w Szprotawie

Wieżę Rycerską w Dzietrzychowicach

„Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry” - Projekt współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia 2007 – 2013, Fundusz Małych Projektów i projekty Sieciowe Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr” oraz budżetu państwa”

„Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość” / „Grenzen überwinden durch gemeinsame Investition in die Zukunft”